Strijps Bultje (2): De Zilvervloot

“Wij hebben gewonnen … de zil-ver-vlo-ho-ho-hoot”

Zilvervloot 04Vrijwel elk Voetbal EK en WK de laatste decennia gaat gepaard met een lied voor Oranje ter ‘aanmoediging’ van ons nationale Elftal. Ze zijn meestal niet om aan te horen: André Hazes, Youp van ’t Hek, Vader Abraham … noem maar op, een hele reutemeteut van B-artiesten heeft ’t geprobeerd. En heeft ’t er ooit toe geleid dat het Cuppie naar Nederland kwam! Nee dus! Het cabaretduo Van Muiswinkel en Van Vleuten suggereerden op hun DVD Studio Spaan al een oorzakelijk verband tussen ‘lied’ en het uiteindelijke voetbalresultaat. Ik zou zelfs een stap verder willen gaat en deze suggestie tot feit willen verheffen, al was het maar om elk risico uit te sluiten.
Daarom beschouw ik het als mijn plicht als columnist en als goed vaderlander een oud voetbalstrijdlied aan de vergetelheid te ontrukken. Dit om te vermijden dat het vanavond alweer mis zal gaan. Maar omdat de Spellenclub Eindhoven een site is voor bordspellen en ik deze niet mag misbruiken voor propaganda, moet ik wel een link leggen met een bordspel. Welnu beste lezer … wees gerust! Dat is mij gelukt, zij het bescheiden.

Een triomfantelijk lied van de Zilvervloot

In mijn jeugdjaren in de jaren zeventig werd dit lied regelmatig door het publiek op een nette wijze ten hore gebracht. Dit waren de dagen van vóór het voetbalhooliganisme. En dit waren de hoogtijdagen van het Nederlandse voetbal met Cruijff en Neeskens en onze regionale helden de gebroeders Van de Kerkhof, ook al kwamen ze dan uit Hellimond. Ik vond en vind dit vooral een schitterend lied omdat het verbonden is met een historische gebeurtenis, namelijk de verovering van de Zilvervloot door Piet Hein in 1628. Verder vind ik ’t een goed alternatief voor het toch wel truttige Hup Holland Hup.

En ook al zong het publiek destijds enkel “Wij hebben gewonnen … de zil-ver-vlo-ho-ho-hoot”, denk ik dat het geen kwaad kan het volledige lied ten gehore te brengen. J.P. Heije schreef het in 1844 op een melodie van J.J. Viotta. Dus jullie daar in Zuid-Afrika … zorg dat je het lied van buiten kent! En dat je het lied van de tribunes laat schallen, zodat komende dinsdag de rondvaart door de Amsterdamse grachten niet voor een schrale tweede plaats is! Hier volgt de volledige tekst…

I
Heb-je van de Zilveren Vloot wel gehoord,
De zilveren Vloot van Spanje?
Die had er veel Spaanse matten aan boord
En appeltjes van Oranje!

Refrein
Piet Hein, Piet Hein,
Zijn naam is klein,
Zijn daden bennen groot:
Die heeft gewonnen de Zilvervloot!

II
Zie toen niet Piet Hein, met een aalwarig woord:
‘Wel Jongetjes van Oranje,
Kom klim reis aan dit en dàt Spaanse boord,
En rol me die mat van Spanje!’

Refrein
Piet Hein, Piet Hein,
Zijn naam is klein,
Zijn daden bennen groot:
Die heeft gewonnen de Zilvervloot!

III
Klommen niet de Jongens als katten in ’t want
En vochten ze niet haast als leeuwen?
Ze maakten de Spanjerds duchtig te schand,
Tot in Spanje klonk hun schreeuwen:

Refrein
Piet Hein, Piet Hein,
Zijn naam is klein,
Zijn daden bennen groot:
Die heeft gewonnen de Zilvervloot!

IV
Kwam er nu nog eenmaal zo’n Zilveren Vloot,
Zeg, zou jelui nòg zo kloppen?
Of zoudt gij u veilig, en buiten schoot,
Maar stil in je hangmat stoppen?

Refrein
‘Wel! Neerlands bloed
Heeft nog wel moed!
Al bennen we niet groot,
We zouen nòg winnen een Zilvervloot!’

Piet Hein Rhapsodie

Helaas kon ik op het internet geen fatsoenlijke versie van dit vergeten lied vinden. Wel vond ik antieke beelden van een knapenkoor op YouTube na 0:25 naast een andere van belabberde kwaliteit. Gelukkig bewerkte onze landgenoot de componist Peter van Anrooy in 1900 het Zilvervlootlied tot de Piet Hein Rhapsodie, waarin de Zilvervloot melodie duidelijk herkenbaar vewerkt is. Hier is ’t en geniet ervan.

[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=7IXaRji5ll4[/youtube]

Piet Hein en de Zilvervloot

Met bezittingen over de hele wereld was het Spaanse Rijk in de 16de en 17de eeuw letterlijk een rijk waar de zon nooit onder ging. Dat we ons in een tachtig jaar durend conflict daaruit hebben weten te ontworstelen mag werkelijk een wonder heten, die we vooral hebben te danken aan ons drassig landje, onze zeevaartskunde en vooral het gegeven dat Spanje altijd meerdere oorlogen tegelijkertijd moest uitvechten en dus meer te doen had. En deze peperdure oorlogsmachinerie van vooral huurlingen werd geheel gefinancieerd met het zilver dat tweemaal per jaar in konvooiverband vanuit Zuid-Amerika naar Spanje werd verscheept. Juist … met de Zilvervloot. En slechts éénmaal in de geschiedenis werd een Zilvervloot in zijn geheel veroverd en de dader was onze Piet Hein.

Piet Hein werd in 1577 geboren in Delfshaven. In zijn jonge jaren als zeeman raakte hij tweemaal in Spaanse gevangenschap. Vier jaar was hij galeislaaf in de Zuidelijke Nederlanden en later zat hij nog eens vier jaar gevangen in Havanna op Cuba. Daar leerde hij vloeiend Spaans spreken. Door ervaringen uit deze jaren is zijn humane behandeling van scheepsbemanningen en krijgsgevangenen te verklaren. Later raakte Piet betrokken bij gevechtsacties bij zowel de VOC als de WIC in de Molukken, Brazilië en op de Afrikaanse kust. Deze acties waren vaak succesvol en Piet ging daarbij zijn mannen voorop in de strijd, wat niet alle bevelvoerders uit die tijd deden!

Zilvervloot 03Piet’s Finest Hour kwam in de nacht van 7 op 8 september 1628 toen hij na maandenlang zoeken op de Zilvervloot stuitte. Deze slaagde er niet in zich te organiseren en hoopte zich in veiligheid te brengen door de baai van Mantazas op Cuba binnen te zeilen. Echter liepen de schepen vast op de zandbanken en de Spaanse admiraal aarzelde geen moment en nam meteen de benen. Hij liet zijn vloot reddeloos achter en werd er later voor onthoofd. Piet Hein daarentegen greep zijn kans en kon de vloot zonder slag of stoot nemen. Een enorme hoeveelheid zilver viel in Nederlandse handen.

De veroverde Zilvervloot werd in Hellevoetsluis uitgeladen en overal in de Republiek der Verenigde Nederlanden werd feest gevierd ter ere van Piet Hein. Zelf bleef hij nuchter onder deze gekte. “Zie hoe het volk nu raast, omdat zo’n grote schat met weinig moeite is thuisgebracht”, terwijl hij vaak in levensgevaarlijke situaties had bevonden. Deze schat zou tegenwoordig een waarde van vele tientallen miljarden Euro’s vertegenwoordigen.

Ook in Madrid werd door de gewone man in de straat met blijdschap gereageerd op het verlies van de Zilvervloot. De eigen regering was zeer gehaat. Maar het lachen verstomde al snel toen de effecten van het verlies op de Spaanse economie zichtbaar werden. Er dreigde zelfs muiterij in de Zuidelijke Nederlanden – toen in Spaanse handen – omdat er geen uitzicht was op contante betaling van soldij. Als grootaandeelhouder van de WIC was de Prins van Oranje, Frederik Hendrik de grote winnaar. Hij kon er in 1629 de verovering van ‘s-Hertogenbosch mee financieren, waarmee hij de bijnaam Stedendwinger verwierf. De beschuldiging dat Piet Hein een ordinaire piraat was, klopt niet. De verovering van de Zilvervloot was duidelijk een daad van oorlog. Bovendien eentje waarbij geen schot gelost werd.

Hein maakte de overstap van de WIC naar de oorlogsvloot, die hij aan grondige hervormingen wilde onderwerpen. Met zeehelden als Maarten Tromp en Michiel de Ruijter die in zijn voetsporen traden, mag Piet Hein als één van de grondleggers van de Nederlandse Marine beschouwd worden. Ongelukkigerwijs sneuvelde hij nauwelijk één jaar na zijn grote wapenfeit in de strijd tegen de Duinkerker Kapers in 1629. Piet Hein werd begraven in de Oude Kerk van Delft en zijn weduwe hield nog lang last van dronken matrozen die nog meende iets te mogen krijgen uit de buit van de Zilvervloot, waaruit al grote hoeveelheden zilver in de zakken van diverse zeelui verdwenen waren.

Thirty Years War: Europe in Agony

Zilvervloot 01De laatste dertig jaar viel samen met een conflict dat op Duits en Tsjechisch grondgebied werd uitgevochten: De Dertigjarige Oorlog (1618-1648). Vrijwel alle grote landen van Europa waren erbij betrokken en was een regelrechte ramp. Hele gebieden raakte ontvolkt en de duitse mannelijke populatie halveerde. Één van de dieptepunten was de plundering en massamoord en vervolgens tot de grond toe afbranden van de stad Maagdenburg in 1631. Het voert te ver om diep in te gaan op dit complexe conflict. Kijk zelf even op Wikipedia voor meer informatie.

In 2001 kwam GMT Games met een card-driven wargame over deze oorlog, genaamd Thirty Years War: Europe in Agony. Het ingewikkelde conflict wordt vereenvoudigd tot een conflict tussen Protestanten en Katholieken, wat tot op zekere hoogte waar was. Maar vooral ging de oorlog over de hegemonie over Duitsland of in elk geval om te voorkomen dat de Oostenrijks Habsburgse keizer die kreeg.

Het aardige aan Thirty Years War was dat met het verplaatsen van de legers het Duitse land schade opliep door plundering, waardoor tegen de einde van het spel de kaart vol ligt met Pillage Markers. Helaas zitten er geen regels in om legers te onderscheppen, wat postaal spelen vergemakkelijkt, maar het voeren van campagnes in dit spel geen recht doet.

Zilvervloot 02

Ik heb best veel plezier beleefd aan het spelen van Thirty Years War. De strijd tussen de Zweedse koning Gustav Adolph – die erin slaagde München te veroveren – en de Tsjech Wallenstein, vind ik van een episch gehalte. Zeker toen de eerste sneuvelde in de slag bij Lützen en laatste werd afgedankt en vermoord in 1634 door de Oostenrijkse keizer. Mijn conclusie is, dat je als Katholiek dit spel makkelijk moet kunnen winnen. Bouw vroeg in het spel grote legerstacks en hou ze in het zuiden waar je er niet voor hoeft te betalen. Zodra er ergens een Protestants leger wordt opgebouwd ga je er tegen butsen. Zo simpel is het! En toch bewaar ik goede herinneringen aan het spel.

De Republiek der Verenigde Nederlanden spelen ook nog een rol. Middels de zogeheten Dutch War Track wordt op abstracte wijze bijgehouden hoe de zaken er daar voor staan, met mogelijke gevolgen voor de situatie in Duitsland. En de verovering van de Zilvervloot is één van die gebeurtenissen. Zo heb ik toch nog een spel gevonden waarin de verovering van de Zilvervloot in 1628 een rol speelde, zij het bescheiden. En ja, een slag kun je het niet noemen, maar een klapper was het wel.

Voor de aardigheid en ter promotie van de vaderlandsche geschiedenis heb ik alle kaarten met betrekking tot de Nederlanden hieronder opgesomd.

  • Spinola Recalled to the Netherlands
  • Spinola Besieges Breda
  • Spinola Besieges Bergen op Zoom
  • Spanish Capture Amersfoort
  • Dutch Capture Spanish Treasure Fleet (Piet Hein, Piet Hein …)
  • Dutch Capture Venlo, Roermond and Maastricht
  • Dutch Capture Hertogenbosch and Weser
  • Dutch Recapture Breda
  • Battle of the Downs (Maarten Tromp en de Spaanse Armada van 1639)

En zo zie je maar weer, dat er soms in de Angelsaksische cultuur wel eens aandacht is voor ons!

Voetbalrancune

Met een aantal landen hebben we op voetbalgebied nog een sinaasappeltje te schillen, maar Duitsland hoort daar naar mijn mening niet bij. Zonder Michael Ballack hebben ze een sympathiek team dat geheel tegen de Duitse traditie in tegenwoordig aantrekkelijk voetbal laat zien. Ze zijn nog jong, dus dat ze nu uitgeschakeld zijn geeft niet. Dat komt een volgende keer wel goed. In tegenstelling tot de bikkelharde verloren WK Finale van 1978 tegen – en in het destijds misdadig dictatoriale – Argentinië is wat mij betreft de zogeheten voetbaltrauma van 1974 dan ook een fabeltje, waarvan we sinds 1988 allang genezen zijn. Ook met Brazilië staan we sinds vorige week vrijdag weer quitte. Van de trauma’s van dat schot van Branco, die ergerlijke – in Eindhoven welbekende – Romario en die penalties op de WK’s van respectievelijk 1994 en 1998 zijn we op slag genezen. Dit WK Voetbal werkt heilzaam!
Met Portugal ligt dat anders. De uitschakelingen op de EK 2004 en de schoppartij van WK 2006 liggen mij nog vers in het geheugen. Dit gaan we een volgende keer nog even rechtzetten! En dan is er nog Spanje. Dat Spanje op wie we 80 jaar lang onze onafhankelijkheid hebben moeten bevechten. Dat Spanje won in 1983 met 12-1 van Malta, waardoor Nederland niet mee mocht doen aan het EK van 1984 en Spanje lekker wel! Een uitslag die eigenlijk niet kan bestaan … 12-1. Sommige trauma’s lijken aangepraat, maar zijn desalniettemin trauma’s. Zo zou er sprake zijn van omkoping en zou er een half jaar later een spiksplinternieuw stadion op Malta met Spaans geld verschenen zijn. Onderzoek heeft nooit iets aangetoond. Waarschijnlijk had Nederland destijds gewoon iets beter moeten voetballen.
Terecht of niet … deze historische onrechtvaardigheid gaan we vanavond op deze historische dag op historische wijze even rechtzetten. Dus neem de Vuvuzela maar ter hand en toeter maar mee: “Wij hebben gewonnen … de zil-ver-vlo-ho-ho-hoot”.

Literatuur:
Admiraal Zilvervloot
Biografie van Piet Hein
Ronald Prud’homme van Reine
ISBN: 9789029536639

Epiloog: De Ontnuchtering

Zilvervloot 05Sie het Volck Raesen!” zou Piet Hein over de Oranjegekte in de aanloop naar de WK Finale gezegd hebben. Maar wat kan mij dat schelen! Ik hoor bij de levenden en wil het Goud! Een mooie oeuvreprijs voor de historische bijdragen die het Nederlandse voetbal aan de mensheid geschonken heeft. Helaas was er van dat mooie Nederlandse voetbal dit WK slechts bij vlagen sprake.
Naast de ontnuchtering rest er nu dus het slechts het Zilver dat we al in grote hoeveelheden van de Spanjaarden gestolen hadden en een rondvaart door de Amsterdamse Grachten, die er niet meer toe doet. De woonbootbewoners kunnen gerust zijn. Er komt toch geen kip kijken!
Nach dem Spiel ist vor dem Spiel“, zei de Duitse voetbaltrainer Herberger ooit, waarmee hij Das Schwarze Pieten Spiel bedoelde. Meer nog dan ik naar de WK Finale keek, heb ik mijn oor te luisteren gelegd. Maar wat ik hoorde was niet het door mij aanbevolen Zilvervlootlied, zelfs niet het oubollige Hup Holland Hup of het ordinaire Oh-lééé Olé Olé Oléé. Nee, wat ik hoorde was niet anders dan het monotone gebulder van de Vuvuzela’s. Daarmee had de vijand een wapen in handen om onze aanmoedigingen in de kiem te smoren! Aanmoedigingen die onze Oranjemannen hard nodig hadden, om de weinige minuten die restten tot aan het nemen van de strafschoppenserie te doorstaan. Want het is algemeen bekend, dat als Oranje ergens zijn meesterschap in heeft betoond, het wel het koelbloedig nemen van penalties is. En zo waren het deze keer de Spanjaarden, die aan het langste eind trokken!
Dus laten we eerlijk zijn. De wedstrijd was van beide zijden niet om aan te zien en ik baalde dan ook van de verlenging, want nu moest ik een half uur langer kijken. Het aantal gele kaarten en het balbezit in aanmerking nemende waren de Spanjaarden de terechte winnaar. Hierbij breng ik dan ook mijn felicitaties aan hen uit. Een trauma zal deze WK Finale voor ons niet worden, maar pijn doet ’t wel.